Araştırma Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yasa Tasarısı, TBMM Başkanlığına sunuldu.
Tasarı, yüksek katma değerli ürünlerin üretilmesini sağlama ve destekleme, Ar-Ge insan kaynağı kapasitesini artırma, bilgiyi ticarileştirme, teknoloji ve yenilikçi şirketlerin ortaya çıkmasını ve gelişimini destekleme, üniversite-sanayi işbirliğini geliştirme ve kurumsallaştırma, Ar-Ge ve yenilik ekosistemini güçlendirmeyi amaçlıyor.
Tasarıyla; Araştırma Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamına, tasarım merkezlerinde çalışan tasarım personeli de dahil ediliyor. Çalışan personelin niteliğini artırmak amacıyla doktora, yüksek lisans ve lisans mezunları için farklı oranlarda Gelir Vergisi istisnası getiriliyor. Bunun yanında temel bilimler alanları mezunlarının istihdamı de teşvik ediliyor.
Yükseköğretim öğrencilerine verilmekte olan burs, kredi ve her türlü nakdi yardımlara ilişkin ödemelerin Türkiye Bilimsel ve Teknoloji Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından yapılacak.
Yükseköğretim Kanunu’nda, “doktora sonrası araştırma” tanımı yapılıyor. Doktora Sonrası Araştırma, “Doktora ile tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık veya sanatta yeterlik eğitimi sonrasındaki 7 yıl içerisinde bir yükseköğretim kurumunda azami 3 yıl süreyle gerçekleştirilen araştırma yoluyla deneyim kazanımı” olarak tanımlanıyor.
Tasarıyla; ulusal ve uluslararası düzeyde düzenlenen bilimsel yarışmalarda ilk üçe giren öğrenciler için ilgili dallardaki lisans programlarına yerleştirilmelerinde ek puan uygulanarak bilim alanında başarılı öğrenciler teşvik edililecek.
Araştırma, geliştirme, tasarım ve yenilik projeleri ile üniversite-sanayi işbirliği faaliyetleri sonucu elde edilen gelirler, döner sermaye işletmesinin ayrı bir hesabında toplanacak. Bu gelirlerden herhangi bir kesinti yapılmayacak. Bu kapsamda görev yapan öğretim elemanına ödenecek gelirin yüzde 85’i, herhangi bir vergi kesintisi yapılmaksızın ilgili öğretim elemanına ödenecek. Kalan tutar, yasada belirtilen işler için kullanılacak. Bu kapsamda değerlendirilecek proje ve faaliyetlere, öğretim elemanının müracaatı doğrultusunda, üniversite yönetim kurulunun izni ile karar verilecek.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamına alınan ihtisas teknoloji geliştirme bölgelerinde bulunan girişimcilerin Katma Değer Vergisi Kanunu kapsamındaki teslim ve hizmetleri KDV’den istisna tutuluyor.
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından yürütülen araştırma ve geliştirme, tasarım ve yenilik faaliyetlerine ilişkin her türlü süreçte görev yapmak üzere görevlendirilen öğretim elemanları ile kamu görevlilerine ve hizmetinden yararlanılacak diğer kişiler için yapılacak harcamalar Başkanlık bütçesinden gerçekleştirecek.
Görevlendirilen öğretim elemanları ile kamu görevlisi olmayan, alanında uzman diğer kişilere harcırah giderleri içinde olmak kaydıyla yasada öngörülen tutarın 5 katını aşmamak üzere ve kısıtlamalara tabi olmaksızın her yıl Başkanlıkça belirlenecek tutar üzerinden doğrudan görevlendirilen kişiye ödeme yapılacak. Görevlendirileceklerin asli görevlerine ait aylık, ücret, ödenek, her türlü zam ve tazminatları ile diğer mali ve sosyal hakları ödenmeye devam edilecek. Bu kapsamda görevlendirilen öğretim elemanlarına yapılacak ödemeler, döner sermaye kesintisinden etkilenmeyecek.
Bölge ile ilgili başvurular Kurucu Heyet ya da yönetici şirket tarafından yapılacak. Başvuruları değerlendirmek üzere Bakanlık Bilim ve Teknoloji Genel Müdürünün başkanlığında, Maliye Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, TÜBİTAK, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı ve Bakanlık tarafından belirlenecek teknoloji konusunda faaliyet gösteren bir özel kuruluştan birer temsilcinin katılımıyla “Değerlendirme Kurulu” oluşturulacak.
Bölge alanının Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yer alması durumunda, uygulama projelerinin onaylanması ile ruhsat ve izinlerin verilmesi işlemleri, Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’na göre yapılacak. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, gerekli görmesi halinde Teknoloji Geliştirme Bölgelerindeki kira üst limitlerini belirlemeye yetkili olacak.
Tasarıyla, teknoloji geliştirme bölgelerinde Ar-GE ve tasarım niteliği yüksek projelerin yer alması hedefleniyor. Belirli süreler içerisinde yönetici şirket, kuruluşunu tamamlamayan veya faaliyete geçmeyen teknoloji geliştirme bölgeleri veya bölge alanlarının statüsünün ortadan kaldırılmasıyla kamu kaynaklarının atıl kalmasının önüne geçerek kaynakların etkin ve verimli kullanılması amaçlanıyor. Teknoloji geliştirme bölgeleri yönetici şirket ve firmalarından verilen elektronik ortamda anlık olarak alınması sağlanmak suretiyle üç ayda bir yazılı olarak alınması uygulamasından vazgeçilerek bürokrasinin azaltılması ve mevzuatın sadeleştirilmesi öngörülüyor.
Teknoloji geliştirme bölgelerinde, yabancı uyruklu Ar-Ge personelinin yanı sıra tasarım personeli de yer alacak.
Tasarıyla, tasarım faaliyetinin destek kapsamına alınması amacıyla, “tasarım” ibaresi ilgili kanunun fıkrasına ekleniyor. Yönetici şirket, bölge için gerekli her türlü hizmetlerin yürütülmesindeki mali yüklerin azaltılması amacıyla, damga vergisi ve harçlara ilave olarak, emlak vergisinden de muaf tutulacak.
Yeni oluşturulan ihtisas teknoloji geliştirme bölgeleri de teknoloji geliştirme bölgeleri gibi destek, teşvik, muafiyet ve istisnalardan yararlanabilecek. Ar-Ge projelerinin daha kısa sürede ve daha düşük maliyetle tamamlanarak ticarileşmeye hazır hale gelmesi için, proje kapsamında yurt dışından yapılacak alımlar gümrük vergisi, her türlü fon, damga vergisi ve harçtan müstesna tutulacak.
Yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinde olduğu gibi, ülke açısından stratejik önemi haiz olan tasarım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar da 31 Aralık 2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesna tutulacak. İhtisas teknoloji geliştirme bölgelerinde çalışan tasarım personelinin görevleri ile ilgili ücretleri de 31 Aralık 2023’e kadar her türlü vergiden istisna tutulacak. Ar-Ge, yazılım ve tasarım personelinin hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile ulusal bayramlar ve genel tatil günlerine isabet eden ücretleri istisna kapsamına alınarak, bu personelin daha esnek çalışmasına olanak sağlanacak.
– “Yüksek lisans ve doktorada geçirdiği süreler…”
Ar-Ge, tasarım ve yazılım personelinin yüksek lisans ve doktorada geçirdiği sürelerin gelir vergisi stopajı kapsamında değerlendirilmesine yönelik Bakanlar Kuruluna yetki verilecek. TÜBİTAK-Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesinde çalışan tasarımcı personelinin ücretleri de gelir vergisi istisnası kapsamına alınacak.
Tasarıyla, yatırımcılara teknoloji geliştirme bölgeleri firmalarına doğrudan girişim sermayesi sağlamaları durumunda, mevcut uygulamadaki vergi indirimi desteğinden yararlanma imkanı getiriliyor.
31 Aralık 2023 tarihine kadar uygulanmak üzere, bölgede faaliyette bulunanlara Bakanlık tarafından uygun görülen alanlarda gerçekleştirecekleri projelerinin finansmanında kullanılmak üzere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye destekleri, beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde 10’unu ve öz sermayenin yüzde 20’sini aşmamak üzere, ticari ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılacak. İndirim konusu yapılacak tutar yıllık olarak 500 bin TL’yi aşamayacak. Bu oranları ve parasal sınırı yarısına kadar indirmeye veya dört katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkili olacak.
Projelerin finansmanında kullanılmak üzere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin iki yıl içinde ilgili projenin finansmanında kullanılmayan kısmı için indirim dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, gecikme faiziyle birlikte tahsil edilecek.
– “Off-set” ibaresi kaldırılıyor
Sanayi katılımı ibaresi, “off-set” ibaresini de kapsadığından, bu ibare yürürlükten kaldırılıyor.
Teknoloji geliştirme bölgelerinde geliştirilen ürünlere ve işletmelerin öz kaynakları kullanılarak başarıyla tamamlanan projeler sonucu ortaya çıkan ürünlere de teknolojik ürün deneyim belgesi verilecek.
Türkiye’nin Ar-Ge ve yenilik ekosistemini güçlendirmek, teknoloji transferini sağlamak, işletmelerin teknoloji seviyesini yükselterek katma değeri yüksek ürünler üretilmesini sağlamak için eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı,Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi önemli olan yabancılara, süresiz çalışma izni verilebilecek.
Türkiye’nin Ar-Ge, yenilik ve tasarım alanındaki gelişimini hızlandıracak ve teknolojik ilerlemesine katkı sağlayacak nitelikteki yabancılara verilen çalışma izinleri, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun kapsamında öngörülen sürelere tabi olmaksızın düzenlenecek. Bu yabancıların çalışma izni başvuruları, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının olumlu görüşü üzerine karara bağlanacak.
Kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler de sigortalı sayılacak.
Tasarım personelinin görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısının bütçeden karşılanmasına imkan sağlanıyor.
Teknogirişim sermayesi desteğinin girişimcilerin ihtiyaçlarına göre daha etkin bir şekilde verilebilmesine yönelik olarak Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına yetki veriliyor.
Teknoloji alanında orijinal bir fikri olan ancak bunu hayata geçirecek yeteri kadar finansmana sahip olmayan girişimcilerin finansmana erişimi kolaylaştırılıyor. Bu kapsamda, girişimcilere tahsis edilen desteklerin belirli bir bölümü gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecek.
Rekabet öncesi işbirliklerine proje bedelinin yüzde ellisine kadar olan kısmı geri ödemesiz olarak desteklenebilecek.
Tasarım faaliyetlerinde bulunanların aldıkları destekler, özel fon hesabı uygulamasından yararlanabilecek.
Ar-Ge ve tasarım imkan ve kapasiteleri kısıtlı olan özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler, sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen Ar-Ge ve tasarım harcamalarının belirli bir kısmını beyanname üzerinden indirim konusu yapabilecek.
Temel bilimler alanlarında en az lisans derecesine sahip Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerine, bu personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı, iki yıl süreyle, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak. Bu kapsamda her bir Ar-Ge merkezine sağlanacak destek, ilgili ayda Ar-Ge merkezinde istihdam edilen toplam personel sayısının yüzde onunu geçemeyecek.
Öğretim elemanlarından Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen faaliyetlerde araştırmacı, tasarımcı ya da idari personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, üniversite yönetim kurullarının izniyle tam zamanlı veya yarı zamanlı olarak görevlendirilebilecek.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenen kriterleri haiz tasarım yarışmalarında sergilenen tasarımların tescil giderleri, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenek imkanları çerçevesinde geri ödemesiz olarak desteklenebilecek.
-Bakanlar Kuruluna yetki
Gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işveren teşviklerinden yararlanacak tasarım destek personeli sayısına sınırlama getiriyor. Buna göre teşviklerden yararlanacak tasarım destek personeli, toplam Ar-Ge personelinin yüzde 10’undan fazla olamayacak.
Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’daki indirim, destek ve teşviklerden yararlananlar, Gelir Vergisi Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda yer alan aynı mahiyetteki desteklerden ayrıca yararlanamayacak.
Bakanlar Kurulunun Ar-Ge merkezindeki 50 tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli sayısını düşürme yetkisi 30’dan 15’e çekiliyor. Bakanlar Kurulu bu sayıyı kanuni seviyesine kadar artırmaya veya belirlenen sınırlar dahilinde sektörler itibarıyla farklılaştırmaya; 10 tam zaman eşdeğer tasarım personeli sayısını yarısına kadar indirmeye, kanuni seviyesine kadar artırmaya veya belirlenen sınırlar dahilinde sektörler itibarıyla farklılaştırmaya da yetkili olacak. Böylece stratejik öneme sahip sektörlere ilişkin Ar-Ge ve tasarım merkezi açılmasının teşvik edilmesi amaçlanıyor.
Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerine ilişkin yerindelik ve denetim faaliyetleri Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılacak.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bilişim sektörünün rekabet gücünü artırmak için gerekli çalışmaları yapmak, kamu bilişim projelerini tedarik edecek firmaları; taşımaları gereken yeterlik veya standartlar doğrultusunda yetkilendirmek, gerektiğinde yetkilendirmeyi iptal etmek veya geçici olarak durdurmak, kamu bilişim projelerine ilişkin sözleşmelerin yürütülmesinde kamu kurumlarının ve yüklenicilerin başta kalite ve güvenlik yeterlik veya standartlar olmak üzere uyacakları usul ve esasları belirlemekle görevli olacak.
Tasarım faaliyetlerinin bilim, teknoloji, Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetleri gibi desteklenebilmesi ve bu konuda politika geliştirilebilmesi için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı görevli olacak. Bakanlık yürüttüğü proje ve destek programlarını bağlı ve ilgili kuruluşları aracılığıyla yürütebilecek.
Ar-Ge ve yenilikçilik destek programlarının değerlendirme, denetim, izleme ve yürütme süreçleriyle Bakanlık faaliyetleriyle ilgili komite veya komisyon çalışma grubu gibi oluşumlarda yer alan öğretim elemanları ve diğer kişilere ödenecek ücretler 5 katına kadar artırılabilecek.
Düzenleme, yayımını takip eden ay başında yürürlüğe girecek.
