Dizlerde meydana gelen, aÄrılı ve zayıflatıcı bir kıkırdak yaralanması olan menüsküs yırtıÄı, sporcuların yanı sıra menisküsün yaÅla birlikte zayıflaması ve dejenere olması nedeniyle yaÅlı bireylerde de sıkça görülen bir saÄlık problemidir. Peki, menisküs yırtıÄı neden olur, belirtileri ve tedavi yöntemleri neler?
Menisküs, insanların dizlerinde kaval kemiÄi ve uyluk kemiÄinin arasında bir yastık görevi gören C Åeklindeki iki kıkırdak parçasıdır.
Menisküs, sürekli hareket eden kemikleri, aÅınmaya ve yıpranmaya karÅı korur.
MENÄ°SKÃS YIRTIÄI NEDEN OLUR?
Menisküs yırtıkları, özellikle futbol gibi karÅılıklı fiziksel temas, yoÄun tekmeleme ve hızlı koÅu içerebilen sporların yanı sıra voleybol ve basketbol gibi atlama ve müdahale gerektiren sporlarda da yaygın olarak görülür.
Menisküs yırtıÄı, birey koÅarken aniden yön deÄiÅtirdiÄinde meydana gelebilir. Birçok vakada ön çapraz baÄ yaralanması gibi diÄer diz yaralanma türleri ile aynı anda görülür.
Menisküs yırtıkları, hareketli sporların yanı sıra menisküsün yaÅla birlikte zayıflaması ve dejenere olması nedeniyle yaÅlı bireylerde, özellikle yaÅlı sporcularda görülen bir durumdur. 65 yaÅ ve üstü bireylerin % 40’ından fazlasında menisküs yırtıÄı görülebilir.
MENÄ°SKÃS YIRTIÄI BELÄ°RTÄ°LERÄ°
Menisküs yırtıklarında ve zedelenmelerinde ilk bulgu aÄrıdır. AÄrı genellikle diz kırma hareketlerinde (merdiven inip çıkma, tuvalet kullanımı, namaz kılma) kendini belli ederken düz yolda yürümede bulgu vermeyebilir. YırtıÄın boyutlarına göre dizde kilitlenme, takılma, klick sesi gibi Åikayetler olurken dizde ÅiÅlik de eÅlik edebilir.
Menisküs yaralanması olan hastalar genellikle diz ekleminde aÄrı, ÅiÅlik, kilitlenme Åikayetiyle polikliniÄe baÅvururlar.
TANI YÃNTEMLERÄ°
Bir menisküs yırtıÄının teÅhis edilmesi sürecinde doktor, bireye kapsamlı bir fiziksel muayene gerçekleÅtirecek ve yaralanmanın nasıl gerçekleÅtiÄine dair ayrıntıları öÄrenmek isteyecektir.
Doktor travma kaynaklı kemik kırılması veya kas dokusunda ortaya çıkabilecek herhangi bir baÅka sorun ihtimalini ortadan kaldırmak için röntgen filmleri çekilmesini gerekli görebilir. Aynı zamanda diz kıkırdaÄının daha ayrıntılı bir deÄerlendirmesine izin veren bir MRI yani Manyetik Rezonans Görüntüleme taramasına da ihtiyaç duyulabilir.
TEDAVÄ° YÃNTEMLERÄ°
ARTROSKOPÄ° (KAPALI YÃNTEM)
Açık yöntem günümüzde artık terkedildi. Günümüzde kabul gören yöntemse; artroskopik cerrahi denilen kapalı yöntemdir. Artroskopik menisektomi olarak adlandırılan yöntemle, ucunda kamera da olan bir takım ince uçlu klavuz cihazlarla ekleme içi hem görüntülenir ve aynı anda, bu klavuzların içinden geçen ve ekleme ulaÅan cerrahi uçlarla sorunlu hale gelmiÅ olan Menisküs parçaları çıkarılır, gerekli durumlarda tamir edilir ve iÅlem sonlandırılır.
Böyle bir iÅlemden hemen sonra hasta taburcu edilip, evine gidebilir. Ancak, günlük yaÅamsal aktivitelerine tekrar dönebilmeleri 3 ila 4 haftaya kadar uzayabilir.
Menisküs Ameliyatı ve sonrasındaki süreç;
Ameliyat, bölgesel anestezi altında yapılmakta ve 15 ila 30 dakika arasında sürmektedir. Hasta, ayaktaki uyuÅukluk geçtikten sonra (2-3 saat) yürüyebilmektedir. Taburcu iÅlemleri ise aynı gün yapılmaktadır. Yapılan müdaheleye göre iÅe dönüŠ10-20 gün arasındadır.
MENÄ°SKÃS YIRTIÄI Ä°YÄ°LEÅME SÃRECÄ° VE EVDE BAKIM
Menisküs yırtıÄının iyileÅme süresi, dizdeki yaralanmanın ne kadar Åiddetli olduÄu da dahil olmak üzere bir dizi faktöre baÄlıdır. Ameliyattan sonra tam iyileÅme süreci, bireyin normal Åartlardaki iyileÅme hızına, yapılan iÅlemin türüne ve diÄer faktörlere baÄlı olarak 4 ila 6 hafta arasında devam edebilir.
Tam menisküs onarımı durumunda bu süre üç aya kadar çıkabilir. Bir çok vakada ortaya çıkan komplikasyonları en aza indirmek ve iyileÅmeyi hızlandırmak için ameliyattan sonra fizik tedavi yöntemlerine baÅvurulur.
Bununla birlikte, doktor tavsiyesi ile iyileÅme süreci boyunca bireyin diz aÄrısını artırmayacak, koÅucular için yüzme gibi yeni ve farklı bir spor faaliyeti sürdürülmesi mümkündür.
Menisküs yırtıÄı tedavi sürecinde unutulmaması gereken nokta, acele edilmemesi gerektiÄidir. Birey, dizini aÄrısız bir Åekilde tamamen büküp, açabilene, dizdeki ÅiÅlik tamamen inene, yaralı diz, yaralanmamıŠdiz kadar güçlü hale gelene ve yürürken, koÅarken veya zıplarken dizde hiç bir Åekilde aÄrı hissedilmeyene kadar eski fiziksel aktivite düzeyine dönmeye çalıÅmamalıdır.
Ä°yileÅmeden dizini tekrar eski seviyede kullanmaya baÅlayan bireyler, dizde daha fazla yaralanmaya ve hareket ile esneklik yetilerinde kalıcı kayıplara neden olabilirler.
MENÄ°SKÃS YIRTIÄI NASIL ÃNLENÄ°R?
Normal Åartlar altında menisküs yırtıkları bir kaza sonucu oluÅtuÄu için, önlenmeleri zordur. Ancak yine de alınabilecek bir takım önlemler, diz yaralanması riskini azaltabilir.
Düzenli egzersiz ile uyluk kasların güçlü ve dayanıklı tutulmalıdır.
AÄır egzersizlere baÅlamadan önce ısınma hareketleri yapılmalıdır.
Giyilen ayakkabılar, mutlaka yeterli desteÄi vermeli ve ayaÄa doÄru Åekilde oturtularak kullanılmalıdır. Esneklik korunmalı, zorlayıcı hareketler sınırında bırakılmalıdır.
Egzersiz sürecinde antrenman yoÄunluÄu asla aniden artırılmamalı, yoÄunluk yavaÅça artırılıp azaltılmalıdır.
Birey, egzersiz sürecinde, hareketler arasında vücuda dinlenmek için zaman tanımalıdır. Yorgun ve geç tepki veren kaslar bireyin yaralanma riskini artırabilir.
Devamı: Menisküs yrtıÄı nedir?
Kaynak: NTV