Geçen hafta Annals of Internal Medicine dergisinde yayınlanan bir yazıda tanıtılan bilgisayar destekli stetoskop, akciğer muayenesinin olmazsa olmazı dinlemeyi (oskültasyon), insan kulağının hassasiyetinden bir adım öteye geçirecek bir cihaz olarak klinik kullanıma girmeye hazırlanıyor.
Uluslararası Akciğer Sesleri Birliği sınıflamasına göre akciğer dinleme bulguları normal, ronküs, hışırtı (wheeze), ince râl ve kaba râl olarak beş grupta tanımlanmıştır. Hava yollarının ve akciğerin çoğu hastalığında klinik değerlendirmenin temelini oluşturan bu seslerin her biri, doğaldır ki farklı frekanslarda oluşur. Normal solunum sesi 100-1000 Hz, hışırtı 100-5000 Hz, ronküs 150 Hz, ince râl 650 Hz ve kaba râl 350 Hz frekansında ortaya çıkar. Kusursuz bir insan kulağı 20-20000 Hz arası sesleri duyabilir. Dinleme sırasında akciğer seslerinin göğüs duvarı ve cilt, oradan stetoskop tamburu, ara bağlantı ve son olarak kulaklık aracılığıyla işitildiği, muayenenin her zaman mutlak sessizlikte yapılmadığı ve bahsedilen sesler arasındaki frekans farklarının duyma yelpazemize oranla görece dar ve birbirlerine çok yakın oldukları göz önüne alındığında sesler arası ayırım yapmanın ne denli tecrübe gerektirdiği ortadadır.
Hekime bağlı kişisel ve deneyim farklılıklarını aza indirmek, tıp eğitimi için bir standart oluşturmak ve yoğun bakımda veya ameliyathanede bulunanlar gibi ek dikkat gerektiren hastalarda daha doğru yorum yapabilmek adına faydalı olması düşünülen bu cihazın, rutin bir muayene yöntemi için teknolojiye gereğinden fazla bağımlı bir şekilde işlev görmesi klinik açıdan bir dezavantaj olarak düşünülebilir.
Hali hazırda dinlediği hastanın akciğer seslerini matematiksel algoritmalar kullanarak, 878 hastanın akciğer seslerini birbirlerinden bağımsız olarak dinleyen ve birbirleriyle aynı şekilde değerlendiren 3 göğüs hastalığı uzman hekiminin muayene bulgularıyla oluşturulan şablonla karşılaştırarak yorumlayan program, sesin cinsi dışında süresi ve şiddeti hakkında da eş zamanlı grafik bilgi sunabilme özelliğine sahip.
Stetoskobun diğer yaygın kullanım alanı olan kalp seslerinin dinlenmesi için şimdilik herhangi bir iddiası olmayan cihazın akciğer muayenesi için klinik genel kabul görüp görmeyeceğini daha geniş sayılı çalışmalara göre şekillenecek olsa da, hekimin hastaya doğru eğilerek yaptığı akciğer dinleme muayenesi sahnesi anılarda kalabilir.
