ABDâde enfeksiyon hastalıkları ve insan baÄıÅıklık sistemi alanında çalıÅan Prof. Dr. Derya Unutmaz, corona virüs aÅısıyla ilgili, âNe kadar hızlı olursa olsun 6 ay-1 yıldan önce aÅının piyasaya çıkacaÄını sanmıyorum. Bu bile normalden çok daha hızlı olurâ dedi.
Enfeksiyon hastalıkları, kronik hastalıklar ve yaÅlanma sırasındaki hastalıklara karÅı baÄıÅıklık tepkileri üzerine çalıÅmalar yürüten Türk bilim insanı Prof. Dr. Derya Unutmaz, ABD Connecticutâtaki 1600 kiÅinin çalıÅtıÄı Jackson Laboratuvarı Enstitüsüânde baÅ araÅtırmacı olarak görev yapıyor.
Prof. Dr. Unutmaz, Türkiyeânin ABD ve pek çok Avrupa ülkesinin tam tersine corona virüs salgınında zamanında ve çok doÄru adımlar attıÄını söyleyerek âBu noktadan sonra salgını kontrol etmenin yolu, mümkün mertebe çok test yapmak. ÃrneÄin yurt dıÅından giriÅ yapan herkese, bunların temas ettiÄi kiÅilere, hastanelerde tüm saÄlık personeline test yapılmalı. Bir Güney Kore, bir de Ä°talya örneÄi var. Güney Kore 200 binden fazla kiÅiye test yaptı ve daha semptomlar oluÅmadan birçok kiÅiyi bu Åekilde izole etti. Tüm kalabalık faaliyetleri, okulları tatil etmek, çok doÄru ve yerinde bir karar. Ä°talya ve hatta Amerika, Avrupaânın birçok ülkesi, bu konuda çok geç kaldı. Ä°ki-üç haftalık gecikme bile çok kritik. Bir de bu testi yaptırmak isteyenler için seyyar çadır veya ayrı bölümler oluÅturulması, hastanelerde yayılmasını da önlerâ dedi.
âÃNLEMLER AÅIRI GÃRÃNÃYOR AMA DEÄÄ°Lâ
Bunun için belki birkaç yüz bin test kitinin her an hazır durumda bulundurulması gerektiÄini söyleyen Prof. Unutmaz, âBizler de anlamaya çalıÅıyoruz bu virüsü. Amerikaâda da çalıÅmalara baÅladık. Ä°nanılmaz bilimsel ilerleme var, tedavi ve aÅıda çok kısa sürede baÅarı gösterilecek. ÃrneÄin HIV /AIDS çalıÅmalarında 3-5 yılda elde edebildiÄimiz sonuçları corona virüs konusunda 3-4 ayda gerçekleÅtirdik. Ãnlemler çok aÅırı görünebilir ama alternatifi gördüÄümüz gibi Ä°talya, Ä°ran ve daha birçok ülkedeki gibi tüm ülkenin karantinaya girmesine kadar varabiliyor. Bunun bedeli aÅırı büyük. Bu bakımdan Türkiye adımlarını zamanında atmıŠgörünüyorâ diye konuÅtu.
AÅI ÃALIÅMALARI DEVAM EDÄ°YOR
Ocak ortasında virüsün ilk yayılma haberlerini aldıklarında Covid-19âun çok bulaÅıcı olduÄunu anladıklarını belirten Unutmaz, âSARS/MERS bu kadar bulaÅıcı deÄildi ama onlar çok daha öldürücü. (yüzde 10 ila 30 arasında deÄiÅiyor ölüm oranları). Virüslerin fazla ölümcül olması da bulaÅmalarını sınırlar. ÃrneÄin Ebola, dünyaya yayılmıyor. Covid-19âda yayılımın önlenmesi çok önemli, eÄer kontrol edilemezse maalesef 2-3 milyar insan bu yeni corona virüs ile enfekte olacaktır. Bu nedenle ölüm oranı düÅük olsa bile saÄlık sistemlerinin çökmesi gibi bir tehlike var. Bu nedenle halkın bilimsel uyarıları ciddiye alıp kiÅisel önlemlerini sıkı tutması gerekiyor. AÅı kesinlikle geliÅtirilecek, ondan Åüphem yok, Åimdiden çok umut verici çalıÅmalar var. Ama bir süreç gerektiriyor, insanlar üstünde test edilmesi, yeterince üretilmesi vb. Ne kadar hızlı olursa olsun 6 ay-1 yıldan önce aÅının piyasaya çıkacaÄını sanmıyorum. Bu bile normalden çok daha hızlı olurâ dedi.
âVAR OLAN BAZI Ä°LAÃLARIN ETKÄ°LERÄ° TEST EDÄ°LÄ°YORâ
Sosyal medya gibi mecralarda yayılan kirli bilgilerin de çok tehlikeli olduÄu konusunda uyarı yapan Prof. Dr. Unutmaz, tedavi geliÅtirme sürecinin aÅıdan daha hızlı ilerleyebileceÄini vurgulayarak Åu bilgileri verdi: âVar olan bazı ilaçların etkileri test ediliyor ve umuyorum yakında daha iyi sonuçlar gelecek. Komplo teorilerine hiç prim vermeyelim. Bu durum, hangi ülkede az çıktı hangisinde çok vaka çıktı olayı deÄil artık. Bir pandemi ve tüm insanlıÄın bir virüse karÅı verdiÄi mücadele. Hepimiz aynı gemideyiz, bunu unutmayalım. âGenetik olarak Türkler virüse dayanıklıâ gibi saçma ya da yanlıŠspekülasyonlar yüzünden önlem almayacak ya da durumu hafife alacak insanların virüsü yaymasının vebali çok büyük.â
âUZMAN OLMAYANLARIN YORUM YAPMASI HALK SAÄLIÄINI TEHLÄ°KEYE SOKUYORâ
Genetik ile ilgili konuların araÅtırılması gerektiÄini de belirten Prof. Dr. Derya Unutmaz, âÃrneÄin çocuklarda belki ACE2 enzimi, belki virüsün hücreye girmesi için gerekli bir proteaz enzimi veya virüsün hücre içinde çoÄalabilmesi için gerekli proteinler, yaÅlılara göre daha az olabilir. Veya bu, baÄıÅıklık sistemi ile ilgili olabilir. Ya da baÅka bilmediÄimiz direnç mekanizmaları vardır. Bunlar araÅtırılıp kesinleÅtikten sonra bir yorum yapılabilir. Ben 30 yıldır bu iÅin içindeyim, net hiçbir Åey söylemiyorum ki Åu anda bu konularda biz de araÅtırmalara baÅladık. Bu kadar ciddi bir durumda, konunun uzmanı olmayan kiÅilerin yorum yapması, demeç vermesi, halk saÄlıÄını tehlikeye sokuyor. Maske kullanımı hasta olan kiÅiden olmayanlara bulaÅmayı önleyici etkisi nedeniyle önerilir. SaÄlık personelinin N95 maskesi (yüzlerine uyan, ölçümü yapılmıÅ) kullanması gereklidir, diÄerleri yeterli olmaz bulaÅmayı önlemek içinâ Åeklinde konuÅtu.
âKARANTÄ°NA VE Ä°ZOLASYON AYNI ÅEY DEÄÄ°Lâ
Toplumun karantina ve izolasyon kavramlarını da karıÅtırdıÄını anlatan Unutmaz, Åu bilgileri verdi:
âBulaşıcı bir hastalıgÌın yayılmasını oÌnlemek için belli bir boÌlgenin veya yerin kontrol altında tutulup goÌzlemlenmesi, karantinadır. HenuÌz hasta olmayan veya hastalıgÌın belirtilerinin goÌzlenmedigÌi kiÅilerin, virüsün kuluçka doÌnemi boyunca kontrol altında tutulmasıdır bu. Ä°zolasyon ise hasta oldugÌu kanıtlanmış bireylerin, sagÌlam olanlardan ayrılması, hastanede veya özel kuruluÅta özel koÅullarda bakım verilmesidir.â
âHAVALARIN ISINMASINA GÃVENMEYÄ°Nâ
Hava ısınınca etkisi azalacak yönündeki görüÅlerin doÄruyu yansıtmadıÄını belirten Prof. Dr. Unutmaz, uyarılarını Åöyle noktaladı:
âBu oldukça spekülatif bir konu, çünkü bu virüsü henüz yeterince tanımıyoruz. ÃrneÄin 17 yıl önceki SARS hava ısındıÄı için azalmadı, çok büyük önlemler alınarak kontrol edildiÄi için durduruldu. Belki havadaki nem oranı daha önemli olabilir fakat bu da pek bilinmiyor. Yani havaların sıcaklıÄına güvenmeyelim, ne olacaÄını kimse tam bilmiyor. Yapılan son yayınlara göre de hava sıcaklıÄının tek baÅına bulaÅmaya fazla bir etkisi yok. Åunu da eklemek istiyorum, bu tüm insanlıÄın bir virüse karÅı savaÅı, hiçbirimiz bundan muaf deÄiliz (özel koruyucu genlerimiz de yok, bazı sorumsuz kiÅilerin iddia ettiÄi gibi!) ve hangi önlem alınırsa alınsın salgını durdurmak mümkün olamayabilir. Fakat kontrol etmek elimizde. Virüsün bulaÅtıÄı kim varsa tüm gücümüzle arayıp, test edip tecrit ederek bu mümkün olacak.â
VÄ°DEO: Ä°STANBUL SEMT PAZARLARINDA CORONA VÄ°RÃS ÃNLEMÄ°
Devamı: âCorona virüs aÅısının 1 yıldan önce piyasaya çıkacaÄını sanmıyorumâ
Kaynak: NTV