TUS’a çalışmak hepimizin asli görevi… TUS’u kazanmak da çoğunuzun hayali.
Aslında TUS’a çalışmak belki de hayatınız boyunca gerçekleştirmiş olduğunuz tüm başarıların doruk noktası gibi… Sanki yoğurdun üstündeki kaymak gibi. Veya 90. Dakikada atılan gol gibi. Çünkü çocukluktan beri size yöneltilen en klişe cümle olan “Büyüyünce ne olacaksın” sorusunun gerçek cevabı TUS’la verilecek. ÖSS de cevabını verdiğinizi sanırsınız ama bitmez. Doktor ama ne doktoru? Biyokimya mı? Anatomi mi? Psikiyatri mi? Dahiliye mi? Cerrahi mi? Hangisisin? Nereye bakıyorsun. Hangi organla ilgileniyorsun? İnsanların size yönelttiği sorulardan sonuncusu olacak ve belki de en önemlisi… Sen ne uzmanısın? Ne doktorusun? Neyin doktorusun?
İşte bu ve benzeri sebeplerle TUS’a çalışmaya karar verdiniz… bu yazımızın amacı ise TUS’a çalışırken başınıza gelebilecek sağlık problemleri ile ilgili naçizane bilgilendirme yapabilmek…
► TUS çalışırken en önemli sıkıntılar genelde kas-iskelet sistemi ile ilgili olacaktır. Uzun süre ders çalışan birinin boyun ağrıları olacak. Mekanik karakterde ağrılardan listezis veya herniasyona kadar varabilen geniş bir yelpazede sağlık problemleri olacaktır. Uygun çalışma masası ve düzenli egzersiz ile üstesinden gelinebilir. Yine de geçmeyen boyun ağrılarınız olursa bir FTR uzmanına görünmenizde yarar vardır.
► Sırt ağrıları da boyun ağrıları gibi sinsi karakterde başlayacak ve ders çalışma sürenizin sonunda kabusunuza dönüşecektir. Uzun süreli ağrılar uyku kalitenizi de etkileyecek ve dolayısıyla ders çalışma hızınızı düşürecektir. Kronik sırt ağrısı bir süre sonra MAS dediğimiz hastalığı tetikleyebilir. Depresif duygu durum ile birlikte fibromiyalji görünen köy olacaktır. Semptomlar iyi analiz edilmeli ve uygun zamanda uygun aralıklar ile FTR uzmanına danışılmalıdır.
► Dengesiz besleneme; bol çay kahve ile birlikte vücut düzenini bozacak… Strese bağlı düzenli kortizol maruziyeti ile metabolik sendrom kaçınılmaz olacaktır. Lipid pofili ve trigliserit düzeylerine bakılmalı, göbek çevresi ölçülüp kontrol edilmelidir. Aşırı kilo almamak için çikolata benzeri basit şekerlerden uzak durmak gerekir. Abur cubur a dikkat edilmeli ve şuan itibariyle bile çay şekerinden uzak durulmalıdır.
► Bu dönemde geçici anjinalar veya paroksismal atriyal taşikardilar görülebilir. Kahve miktarına, yorgunluk düzeyine ve strese bağlı olarak ventriküler ekstrasistollerde artış görülebilir. Önem arz eden kardiyak patolojilerin hepsi için muhakkak uzman görüşü alınmalı. Geçici olup olmadığına bakılmadan holtere varan yelpazede tetkikler yapılmalıdır.
► Nefes darlığı ciddi bir sorun olur. Özellikle gece kapıları açacak kadar nefes darlıklarında uzman görüşü alınmalı, kesinlikle strese bağlanmamalıdır. Mevsimsel nefes darlıkları gelişebilir bunun için astım araştırılmalı. Bahar aylarında burun tıkanıklığı gibi şikayetlerde anti-histaminikler başucunuzda durmalı. Ancak alerji için kullanılabilecek masum anti-histaminikler uyku sorunu yaratabilir. Hem ders çalışmayı engelleyebileceği gibi aynı zamanda trafikte ciddi sıkıntılara sebebiyet verebilir.
► Masanın boyutuna göre sandalye oranına göre ve çok not alıp almamanıza göre ulnar tuzaklanma başınızın belası olabilir. Serçe parmaklarınızda olacak uyuşma karıncalanmaları önemsemeniz gerekmektedir. Ders çalıştıktan sonra geçse bile ömür boyu kalıcı sıkıntılar yaratabilen bu durum sizin cerrah olmanıza engel olabilir.
► Pollicis tendinitleri için yıllardır kullanılan ‘kalem tutan parmak’ deyimi artık ‘akıllı telefon kurcalayan parmak’ deyimi ile değiştirilmeli… Kalem tutan elinizin baş parmağında eklem hareket alanlarında ağrı ve basmakla hassasiyet gibi durumlarda FTR görüşü alınmalı. Gerekli istirahat atelleri planlanmalıdır.
Uzun süre oturan birinde ani hareketlerde bel mekaniği daha fazla yüke maruz kalacaktır. Oturma sonrası harekete yavaş yavaş geçilmeli… 5-6 saatlik blok ders çalışma yerine 50 dakika oturma sonrasında 5-6 dakika hareket araları verilmelidir… Bel ağrıları masanın sandalyenin boy oranları ve rahatlığıyla ilişkili olduğu gibi aynı zamanda kilonuz ile de ilişkilidir. Karakteristik vücut yapısına sahip olan kişilerde lomber disk hernilerinin daha fazla görülebileceği bilinmelidir.
Uzun süre hareketsizliğin getirebileceği emboli riskini de atlamamak gerekir. Saatlerce hareketsiz kalıp popliteal staza maruziyet durumunda; eğer öykünüzde tromboz yapıcı hastalıklar da mevcutsa hayati durumlar ortaya çıkabilir. (Allah muhafaza!)
Çay, kahve, şeker, kola, fast-food; TUS çalışan hekimin temel yaşam kaynağı olup bunların hepsinin de diş sağlığı üzerine olan olumsuz etkilerini bilmeyen yoktur. Diş üzerinde yapacakları kahverengi lekelerden tutun da çürüklere, diş kayıplarına kadar giden sağlık problemlerini atlamayın. Soğukla birlikte artan diş ağrılarını ve gece bile uyandıran diş sancılarını önemsemek gerekir. En sık yapılan yanlış ise TUS sonrasında ilgilenirim düşüncesiyle ertelemektir.
Bu tarz beslenmenin kaçınılmaz bir sonucu da özefajit ve gastrittir. Önlem alınmazsa duodenal ülsere kadar gidebilir. Ağıza acı su gelmesi gibi semptomlar araştırılmalı. Sabahları kahvaltıdan 1-2 saat sonra başlayan mide yanmaları önemsenmelidir. Her doktorun yapacağı gibi semptomatik tedaviyle (gaviscon rennie ile) geçiştirilmemeli etkene yönelik nitelikli tedavi uygulanmalıdır. Tabi ki en başta stresten uzak durmak ve beslenme alışkanlığını değiştirmek önemlidir.
Ders çalışan birinin göz sağlığı da çok önemlidir. Uygun gözlük numarası kullanılmıyor ise birkaç saatte bir tetiklenen baş ağrıları olabilir. 6 metrelik vizyon muayenelerini kendi başınıza da belirli aralıklar ile yapabilirsiniz. Eğer yakın zamanda göz muayenesi yapılmamışsa TUS sürecinde 1 kez muayeneye girilmesinde fayda vardır.
TUS kiloları bir sorun, migren atakları bir sorun, sıkıntı stres anksiyete farklı bir sorun… duygu durum bozuklukları bir sorun… myaljiler, nevraljiler, artaljiler bir sorun… stresten tüylenme veya stresten saç dökülmesi de apayrı bir sorun… bunların hepsini yazmak belki de sayfalar sürer… Ama emin olun bir sonuç var ki gayet açık… Türkiye de ki tüm uzmanlık bölümleri sizin saçınızın teli etmez… Sağlık; her zaman başarıdan kariyerden önde gelir. Siz olmazsanız Beyoğlu Göz’ün gözü çıksın… Siz varsanız beyin cerrahisi samanlık seyran olur inanın. Sağlığınız bozulmaya başladığı anda durun ve bunları düşünün. Geri dönüp yanlışlarınızı bulun ve hayatınızdaki en önemli sınavlardan TUS’un aslında bir nefes sıhhat kadar değerli olmadığını hatırlayın.
Dr. Özkan
