Corona virüs aÅısının üretimi için yarıŠsürüyor. HastalıÄa karÅı tedavi geliÅtiren firmaları da çok ciddi kâr bekliyor. Ancak aÅı ve tedaviye dünyadaki herkes eriÅebilecek mi?
Ä°laç üreticileri corona virüs aÅısının tüm hastalar için eriÅebilir olacaÄının teminatını verse de bazı firmalar bu çaÄrının arkasında durma konusunda gönülsüz. Etkili bir tedavi geliÅtirilebilmesi için verilen zaman aÅaÄı yukarı 18 ay.
Kimi bilim insanları, insanların yüz maskesi takmayı bıraktıÄı ve vaka sayılarını artık umursamamaya baÅladıÄı günler için daha pozitif yaklaÅımlar sergilese de kimisi de aÅı geliÅtirmek için gereken sürenin daha uzun olacaÄı kanaatinde.
Ancak Åu soru, hem dünyadaki ilaç endüstrisi hem de siyasetçiler için önemli bir ikilem yaratmaya baÅladı bile: AÅı bulunduÄunda ilk hangi ülkelere servis edilecek?
Alman saÄlık uzmanı Illona Kickbusch DWâye yaptıÄı açıklamada, dünyanın dört bir yanındaki saÄlık otoritelerinin aÅının daÄıtımı ile ilgili uygulanabilir bir çözüm arayıÅında olduÄunu belirtse de Åu tespitte bulunuyor: âÅimdilik, aÅının adil bir Åekilde paylaÅımı için uluslararası olarak belirlenmiÅ bir kural yok.â
Almanyaâdaki Duisburg-Essen Ãniversitesiânden SaÄlık Yönetimi Profesörü Jürgen Wasem, bir ilacın araÅtırma ve geliÅtirme aÅamalarının piyasa faktörleri tarafından belirlendiÄine dikkat çekiyor.
âBu durum Batı Avrupa, Japonya ve ABDânin önce temin etme riskini ortaya çıkarıyor, çünkü buradaki hastalar aÅı ve tedavi için en yüksek fiyatı ödeyebilecek durumdalarâ diyor Wasem ve ekliyor: âDünyanın dört bir yanındaki ilaç piyasalarında bu problem sürüyor.â
Dünya nüfusunun tamamı için eriÅilebilir ilaç geliÅtirme hususunda ilaç endüstrisinin imajı epey lekeli. Bazı ilaçların tedarik sıkıntısının, genellikle büyük ilaç üreticilerinin fiyatlandırma politikaları sonucunda meydana geldiÄi söyleyen Wasem bunun bir iddia olduÄunun altını çiziyor ve ekliyor: âBunu kanıtlamak çoÄu zaman zor.â
Bazı Åirketlerin tedariÄi düÅük göstererek ilacın piyasa deÄerini yüksek tutturabildiÄini söyleyen Wasem, bazı tedavilerde ise sırf âreklam teÅviÄi olmadıÄı içinâ geliÅtirme aÅamasına hiç gelinmediÄini ifade etti.
Ä°sviçreâdeki Küresel ve Kalkınma ÃalıÅması Yüksek Enstitüsüânde kamu saÄlıÄı eÄitimi veren Illona Kickbusch de aynı görüÅte ve örnek olarak da bazı Afrika ülkelerinde hâlâ yaygın olan Ebola virüsü tedavisini gösteriyor.
DWâye konuÅan Kickbush, âEbola konusunda, aÅının geliÅtirilme aÅamasına dair ön araÅtırma yapılmıÅtı ancak daha ileriye gidilmedi zira kazanacak yeterli para yoktu.â
ÃZEL ÅÄ°RKETLER TEDAVÄ° ÃALIÅMALARINA ÃNCÃLÃK EDÄ°YOR
Ä°laç araÅtırma ve geliÅtirmedeki ekonomik çıkara baÄlı bariz eksikliklere raÄmen Wasem yine de piyasa tabanlı yaklaÅımın savunucusu; özellikle de corona virüs tedavisi ile ilgili yapılan mevcut araÅtırmalarda.
Wasem, âÅu an gördüÄümüz Åey, çok sayıda birbiriyle rekabet eden inisiyatif ve bunların bir kısmı sonunda baÅarılı olacak. AÅı geliÅtirme oldukça maliyetli ve risklerle doluâ diye belirtiyor.
Mevcut durumda, corona virüs salgınına karÅı verilen küresel mücadelede umutlar büyük oranda dört büyük aÅı geliÅtiricisinin ve ayrıca çok sayıda küçük biyoteknoloji firmasının omuzlarına yüklenmiÅ durumda. Hepsini alt alta koyduÄumuzda 80 farklı aÅı projesi geliÅtirildiÄini görüyoruz ve bunların bir kısmı ortaklaÅa çalıÅmalar da yürütüyorlar. Alman Biontech firması, örneÄin, ABD menÅeili eczacılık firması Pfizer ile bir ekip kurdu.
Bu yıl içinde 10âdan fazla COVID-19 tedavisinin klinik deneylere baÅlanması planlanıyor ve bunların arasında en umut vaat edici olanlar Åu an Ãin, ABD ve Almanyaâda yapılacak olanlar.
KÃRESEL TEDARÄ°K AJANSI UMUTLARI
Küresel salgın devam ederken, hükümetler ve uluslararası saÄlık yetkilileri, geliÅtirilebilecek aÅının daÄıtımı konusunda, piyasa gücünün kullanılması konusunda uzlaÅabilmiÅ deÄil.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, kısa bir süre önce geliÅtirilecek COVID-19 tedavisinin âkamu yararınaâ ve herkes için eriÅilebilir olması zorunluluÄuna dikkat çekti. Yine Almanya BaÅbakanı Angela Merkel de uluslararası müzakereyle küresel bir anlaÅma yaratılabileceÄi ümidinde.
4 Mayısâta AB temsilcileri ve hükümet liderleri, Bill and Melinda Gates Vakfı ile, küresel aÅı daÄıtımını, Dünya SaÄlık Ãrgütü (WHO) çatısı altında kurulacak bir uluslararası ajansa verme konusunu ve aÅının dünya çapında daÄıtımın yapılmasını organize edebilmesi için bu ajansa 8 milyon avroluk kaynak toplanmasını görüÅecekleri üst düzey bir toplantı gerçekleÅtirecekler.
Dünya SaÄlık Ãrgütüâne konuyla ilgili danıÅmanlık veren Kickbusch, ajansın temelde görevinin belirlenmiÅ politikalar çerçevesinde aÅının adil daÄıtımını saÄlamak olacaÄını belirtti.
Almanyaâda ülkenin önde gelen ilaç Åirketleri Dünya SaÄlık Ãrgütü (DSÃ)altında kurulacak bu yeni ajansla ortaklık kurma teklifine sıcak baktıklarına dair mesajlar verdiler bile. Vfa ilaç endüstri kolunun yöneticisi olan Han Steuter, DWâye elektronik posta ile gönderdiÄi açıklamada, bünyesindeki firmaların âCOVID-19âa karÅı geliÅtirilecek yenilikçi tedavinin dünya çapında eriÅilebilir ve uygun fiyatlı olması için çalıÅma yapma fikrineâ tümüyle baÄlı olduklarını belirtti.
KONUM HER ÅEYDÄ°R
Ancak ABDânin böylesine bir küresel çabaya ortaklık edip etmeyeceÄi henüz kesinleÅmiÅ deÄil; özellikle de BaÅkan Donald Trumpâın DSÃ’yü çok fazla âÃin dostuâ bulup 4 Mayısâtaki toplantıya ABD delegasyonunun katılımı iptal etmesinin ardından.
BakıldıÄında ABânin aksine, ABDânin Biyomedikal Yüksek AraÅtırma ve GeliÅtirme Otoritesi (BARDA) adında kendine ait bir ulusal aÅı ajansı var. Ajans, ABânin önde gelen Sanofi gibi firmaları dahil ilaç endüstrisindeki çok sayıda firma ile yakından çalıÅarak corona virüs tedavisinin ABD piyasasında hızlı bir Åekilde eriÅilebilir olmasını saÄlama hedefinde.
Almanyaâdaki saÄlık yetkilileri de aÅı üretim merkezinin Avrupa olması gerektiÄi konusundaki görüÅlerini açıkça belirttiler. Almanya SaÄlık Bakanı Jens Spahn, geçtiÄimiz günlerde âSadece Avrupaâda yapılan bir üretim olduÄunda güvenli tedariÄi garanti edebilirizâ açıklamasını yaptı.
Microsoftâun kurucusu ve hayırsever Bill Gates ise, Latin Amerika, Asya ve Afrikaâdaki yoksul ülkelerin tedarik sıkıntısı yaÅayabileceÄi endiÅesiyle üretim kapasitesinin geliÅmekte olan ülkelerde yoÄunlaÅması gerektiÄi kanaatinde. Prof. Jürgen Wasemâe göre ise âülkelerin talepleriâ aÅı tedariÄine kimin önce eriÅeceÄinde belirleyici olacak.
MÄ°LLÄ°YETÃÄ°LÄ°K DAYANIÅMAYI ALT EDÄ°YOR
Bu pandemi, insanların ölüm kalım savaÅı verdiÄi durumlarda uluslararası iÅbirliÄinin bariz bir Åekilde eksik olduÄunu bir kez daha kanıtlamıŠoldu.
Illona Kickbusk, yüz maskesi ve solunum cihazı ihracatına getirilen ulusal yasakların yeni bir âsaÄlık milleyetçiliÄiâ dalgasına evrilebileceÄi ve bunun da küresel bir aÅı kampanyasının önüne geçebileceÄi uyarısında bulunuyor.
Ancak Vfa yöneticisi Han Stuel bu görüÅe katılmıyor. Ona göre Åu anki saÄlık politikaları üzerine yapılan âmilliyetçi eÄilimâ deÄerlendirmeleri yanlıŠyönlendiriliyor. Zira bir tedavinin daÄıtımı ve eriÅimi ile ilgili uluslararası kurallar her yerde geçerli.
âAÅı hazır olur olmaz, ilk önce saÄlık personelleri bundan yararlanacak. Daha sonra risk grupları aÅılanacak. Ve en son da daha geniŠölçekte toplumâ diyen Stuel, aÅı kampanyalarının dünyanın dört bir yanında âeÅ zamanlı olarakâ veya âufak gecikmelerleâ baÅlayacaÄı konusundaysa oldukça iyimser.
Devamı: Corona virüs aÅısından önce zengin ülkeler mi faydalanacak?
Kaynak: NTV