Halk arasında “kurdeÅen” adıyla bilinen “ürtiker”, farklı koÅullar nedeniyle ciltte görülen reaksiyonlardan kaynaklanan kabarık, ÅiÅ, kaÅıntılı ve kızarık lekelerle karakterize edilen bir cilt hastalıÄıdır. Peki ürtiker neden olur, bulaÅıcı mıdır? Ãrtiker belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?
Halk arasında “kurdeÅen” adıyla bilinen “ürtiker” farklı koÅullar nedeniyle ciltte görülen reaksiyonlardan kaynaklanan kabarık, ÅiÅ, kaÅıntılı ve kızarık lekelerle karakterize edilen bir cilt hastalıÄıdır. Bazı hastalarda ciltteki döküntülere dudaklarda, aÄız içinde ve yüzde ÅiÅlik de eÅlik eder.
Bu kızarık lekelerin boyutları birkaç milimetreden bir kaç santimetreye kadar farklılık gösterebilir ve yaygın olarak birbirleri ile birleÅip ten üzerinde çok geniÅ bir alanı kaplayabilir.
Lekeler, hastalık seyrettiÄi süre zarfında 24 saat içerisinde belirip kaybolabilir. EÄer kurdeÅenden kaynaklanan kızarıklıklar ile kabarıklıklar altı haftadan daha uzun süre devam ederse ve aylar ya da yıllar boyunca sık sık tekrarlarsa, durum kronik ürtiker olarak kabul edilir.
ÃRTÄ°KER BULAÅICI DEÄÄ°LDÄ°R
Halk arasında hastalıÄının bulaÅıcı olduÄu düÅünülse de ürtiker (kurdeÅen) hastalıÄı bulaÅıcı deÄildir.
ÃRTÄ°KER NEDEN OLUR?
KurdeÅen kızarıklıkları ve bunlarla birlikte beliren kabarıklıklar, bazı hücreler tarafından kan dolaÅımına histamin ve diÄer kimyasalların serbest bırakılmasıyla ortaya çıkar.
Tıp uzmanları genellikle kronik ürtikerin nedenini veya akut ürtikerin neden bazen kronik bir hal aldıÄının nedenini belirleyemezler.
Ancak deride görülen kurdeÅen dökülmesinin tetikleyici nedenlerinin bir kısmı Åu Åekildedir;
-AÄrı kesici ilaçlar
-Alkol kullanımı
-Böcekler veya parazitler
-ÃeÅitli gıda türleri
-Cilt üzerinde uzun süreli baskı, lastik Åerit gibi
-Ãizilme
-Egzersiz
-Enfeksiyon
-GüneÅ IÅıÄı
-SoÄuk
-Stres
-Yüksek ısı
Bunlarla birlikte bazı vakalarda kronik ürtiker tiroid hastalıÄı veya nadiren kanser gibi altta yatan baÅka bir tıbbi durum ile iliÅkili olabilir.
ÃRTÄ°KER BELÄ°RTÄ°LERÄ° NELERDÄ°R?
Ãrtiker geliÅtiÄinde her hastada karakteristik bazı belirtiler ortaya çıkar
Ciltte etrafı kızarık ÅiÅkinlikler belirir. Bunlar milimetrik küçük alanlar Åeklinde olabileceÄi gibi daha büyük boyutlarda da olabilir.
ÅiÅen cilt alanlarında kaÅıntı ve yanma hissi ortaya çıkar.
Dudaklarda, göz kapaklarında ve boÄaz içinde aÄrılı ÅiÅme, yani anjiyoödem de görülebilir. Yorulma, stres, sıcaklama ve egzersiz esnasında kurdeÅen belirtilerinin ÅiddetlendiÄi gözlemlenmiÅtir.
Kronik ürtiker altı haftadan daha uzun süre kesintisiz devam ederek yıllar içinde tekrarlayabilir, ancak kısa süreli yani akut ürtiker aniden ortaya çıkar ve birkaç hafta içerisinde seyrini tamamlayarak kaybolur.
EÄer birkaç gün boyunca ortaya çıkmaya devam eden kabarıklıklar ve kızarıklar görüldüyse mutlaka bir cilt uzmanına yani dermatoloÄa baÅvurulması gereklidir. Kronik ürtiker kendi baÅına bireyi ciddi bir alerjik reaksiyon, yani anafilaksi riski altına sokmaz.
Ancak birey ciddi bir alerjik reaksiyonun bir parçası olarak diÄer semptomların yanı sıra kurdeÅen belirtileri gösteriyorsa acil bakım uygulanması gerekebilir. Anafilaksi belirtileri ve semptomları arasında baÅ dönmesi, nefes darlıÄı ile dudaklarda, göz kapaklarında ve dilde ÅiÅme bulunur.
ÃRTÄ°KER TANISI NASIL KONUR?
KurdeÅen döküntüleri tipiktir ve bu nedenle uzmanlar sıklıkla hasta Åikâyetleri ve fizik muayene bulgularıyla kolaylıkla ürtiker tanısı koyabilirler. Kesin tanı için bazı testler isteyerek tanı doÄrulanabilir.
Aniden geliÅen ürtiker vakalarında ürtiker tanısı doktor tarafından hızlı bir Åekilde konulabilir. Hastanın doktor randevusu sırasında ürtiker döküntülerinin olmaması durumunda da tipik klinik tablonun hasta tarafından tarif edilmesi tanı için yeterlidir. Bu noktada önemli olan kurdeÅen döküntülerinin 24 saat içinde tamamen geçip geçmediÄinin sorgulanmasıdır. Ãünkü ürtikere benzeyen döküntülerle seyreden daha farklı hastalıklar da vardır.
Ayrıca, Åikâyetlerin süresi doktor tarafından bir bütün olarak sorgulanır; bu Åekilde hastalıÄın akut ya da kronik bir durum olup olmadıÄı ayırt edilir. Ayrıca, hastanın ürtikeri tetiklediÄinden Åüphe duyduÄu etkenler sorgulanır.
ÃRTÄ°KERÄ° ÃNLEMEK Ä°ÃÄ°N NELER YAPILABÄ°LÄ°R?
Kronik ürtiker aylarca veya yıllarca sürekli devam edebilir. Bireyin uyku düzenini bozabilir ve günlük hayatına müdahale edecek bir hale gelebilir. Alınacak bir kaç basit önlem kronik ürtikerin tekrarlayan cilt reaksiyonlarını önlemeye veya yatıÅtırmaya yardımcı olabilir:
-Bilinen tetikleyicilerden kaçınmak
-Bol, GevÅek ve hafif giysiler giymek.
-Derinin çizilmesinden kaçınmak.
-Etkilenen bölgeyi yıkayarak, yelpazeleyerek, serin ve nemli bir bez kullanarak, ya da losyon veya kaÅıntı önleyici krem ile rahatlatmak.
güneŠkremi kullanmak
-Sert sabunları kullanmaktan kaçınmak.
Devamı: Ãrtiker (KurdeÅen) nedir, belirtileri nelerdir?
Kaynak: NTV