Dünya SaÄlık Ãrgütü (DSÃ) verilerine göre, 2008-2018 arasında dünya genelinde 118,5 milyon ünite kan baÄıÅı yapıldı.âââââââ
BirleÅmiÅ Milletler (BM), ABO kan grubu sistemini bulan Nobel ödüllü bilim insanı Karl Landsteinerâın doÄum günü olan 14 Haziranâı, 2005 itibariyle “Dünya Gönüllü Kan BaÄıÅçıları Günü” ilan etti. 2023 yılı için “Dünya Gönüllü Kan BaÄıÅı Günü”ne ev sahipliÄi yapacak ülke Cezayir olarak belirlendi. Söz konusu baÄıÅlar, 1000 kiÅilik bir örnek grup baz alındıÄında yüzde 31,5âi yüksek gelirli, yüzde 16,4âü yüksek-orta gelirli, yüzde 6,6âsı düÅük-orta gelirli ve yüzde 5âi ise düÅük gelirli ülkelerden geldi. Küresel çaptaki kan baÄıÅlarında 2008-2018 döneminde ortalama 10,7 milyon ünite artıŠgözlemlendi. Söz konusu dönemde en fazla kan baÄıÅı artıÅı yüzde 127 ile GüneydoÄu Asya’da, yüzde 81 ile Amerika ve Afrika kıtalarında görüldüÄü bildirildi. Dünya genelinde yapılan kan baÄıÅlarının yüzde 33’ünü kadınlar, yüzde 67’sini erkekler saÄladı. Orta ve yüksek gelirli ülkelere oranla düÅük gelirli ülkelerde kan baÄıÅları daha fazla genç insanlar tarafından yapılıyor.
“KAN VER, PLAZMA VER, HAYATI PAYLAÅ, SIKLIKLA PAYLAÅ” BM, “14 Haziran Dünya Gönüllü Kan BaÄıÅçıları Günü”nün bu yılki temasını âkan ver, plazma ver, hayatı paylaÅ, sıklıkla paylaÅâ olarak belirledi. Kan veren gönüllü baÄıÅçıları artırmak ve güvenli kan ihtiyacına toplumda farkındalık oluÅturmayı hedefleyen BM, bu yılki temayla hayatı boyunca kan baÄıÅına ihtiyaç duyan hastalara yardım edilmesini ve her insanın plazma baÄıÅı yaparak kan ihtiyacında önemli rol oynamasına odaklandı. DSÃ, bu yılki ana hedefini “güvenli ve sürdürülebilir kan tedarik zinciri oluÅturmak” olarak açıkladı. Güvenli ve gönüllü kan baÄıÅını evrensel çerçevede mümkün olduÄunca geniÅletmeyi amaçlayan DSÃ, devletlerin ve organizasyonların gerek bölgesel gerek uluslararası sahalarda kan baÄıÅı programlarının ilerleyiÅini verimli hale getirmeyi amaçlıyor.
TÃRKÄ°YE’DE KAN BAÄIÅI Türk Kızılayâın verilerine göre, 2022’nin ilk yarısında Türkiye’de 1,3 milyon ünitenin üzerinde kan baÄıÅı toplandı. Türkiye’de gönüllü kan baÄıÅında bulunan vatandaÅların yüzde 87,03’ünü erkekler, yüzde 12,97âsini ise kadınlar oluÅturdu. Ä°lk kez kan baÄıÅında bulunan vatandaÅların sayısı 370 bini aÅarken, düzenli baÄıÅçı sayısı ise 800 binin üzerine çıktı.
KÄ°MLER KAN VEREBÄ°LÄ°R? Kızılay’ın verilerine göre, 18-65 yaÅ aralıÄında 50 kilogramın üzerindeki her saÄlıklı birey kan baÄıÅçısı adayı olabilir. Düzenli kan baÄıÅçıları, 70 yaÅına kadar kan baÄıŠmerkezi doktorunun onayı olmak Åartıyla yılda en fazla 1 kez olmak üzere kan baÄıÅlayabiliyor.
YAPAY KAN TEKNOLOJÄ°SÄ° GERÃEK KANA OLAN Ä°HTÄ°YACI AZALTABÄ°LÄ°R Glasgow Ãniversitesi’nde öÄretim üyesi olan Dr. Hazem Alagha, dünyada halihazırda birden fazla yapay kan ürününün geliÅim aÅamasında olduÄunu ve bazı yapay kan türlerinin klinik deneylerde kullanılmaya baÅladıÄını söyledi. Alagha, AA muhabirine yaptıÄı açıklamada, söz konusu yapay kan ürünlerinden en ümit verici olanının hemoglobin bazlı oksijen taÅıyıcıları (HBOC) olduÄunu belirtti. Sentetik hemoglobinden elde edilen HBOCâlerin güvenli ve verimli bir Åekilde hayvan araÅtırmalarında kullanıldıÄını aktaran Alagha, mevcut durumda HBOCâlerin klinik deneylerde teste tabi tutulduÄunu kaydetti. Alagha, kırmızı kan hücre oluÅumunda etkili olan kök hücre bazlı kan ürünlerinin ise hastalık veya kaza sonrası kan kaybını gidermekte etkili olduÄunu ifade etti. Yapay kan teknolojisinin umut vadeden bir geliÅme olduÄunu dile getiren Alagha, eÄer çalıÅmalar baÅarıyla sonuçlanırsa milyonlarca insanın hayat kalitesini arttırabileceÄini bildirdi.
KAN VERMEK SAÄLIÄA FAYDALI Alagha, “Circulation” dergisinde yayımlanan bir çalıÅmaya iÅaret ederek, kan baÄıÅlamanın kandaki demir seviyelerini düÅürdüÄünü ve insanlarda kalp damar hastalıklarını yüzde 30âa kadar azaltma potansiyeli taÅıdıÄını söyledi. “Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention” dergisinde yayınlanan çalıÅmadan da bahseden Alagha, çalıÅmada kan baÄıÅının eski ve zarar görmüŠkan hücrelerini temizlediÄi için düzenli aralıklarla kan veren insanların lösemi ve lenf kanseri gibi hastalıklara yakalanma olasılıÄının daha düÅük olduÄunun gözlemlendiÄini aktardı. Yenilenen kan hücrelerinin baÄıÅıklık sistemin güçlenmesini de saÄladıÄı biliniyor. Ayrıca yapılan araÅtırmalarda kan baÄıÅında bulunmanın kandaki azalan demiri yenilediÄi için demir eksikliÄi olan insanlarda da olumlu etkiler gösterdiÄi saptandı.
Devamı: Dünya genelinde 10 yılda 118,5 milyon ünite kan baÄıÅı yapıldı
Kaynak: NTV